Topstuk 'De Kraanvogel'
De steen zelf is niet te dateren. De plaat is hergebruikt in één van de pijlers van de verdwenen 15de-eeuwse Sint-Pieterskerk. We kunnen dus veronderstellen dat deze steen ouder is. Onderzoekers denken dat de monumentale plaat oorspronkelijk deel uitmaakte van een groter geheel met een tweede kraanvogel en centraal het wapenschild van de Sint-Pietersabdij.
Door de uitzonderlijke kwaliteiten en de betekenis van de kraanvogel voor de Sint-Pietersabdij, werd de Gentse Kraanvogel opgenomen in de lijst van de Vlaamse Topstukken.
Kraanvogels in Vlaanderen?
De kraanvogel is heel natuurgetrouw voorgesteld. Met de typische houding van de kop naar achter en de bek in de hoogte wijzend, lijkt het erop dat de steenhouwer kraanvogels in de natuur heeft geobserveerd.
Kraanvogels kwamen in de middeleeuwen in heel Vlaanderen voor. Of ze hier ook broedden weten we niet. Historische verwijzingen en afbeeldingen van kraanvogels laten het wel vermoeden. De vogels verdwenen voor een lange tijd maar in 2021 broedde voor het eerst sinds eeuwen een wild paar in België.
De kraanvogel en de abdij
De kraanvogel heeft een grote symboliek die nauw verweven is met het leven in de abdij. Hij staat symbool voor een geordend en waakzaam leven. Vaak wordt hij afgebeeld met een steen in zijn opgeheven poot als teken van waakzaamheid. Als hij in slaap sukkelt, verliest hij de steen, schrikt wakker en krijst. De hoge vlucht van het dier duidt op intense contemplatie, de vaste formatie bij het vliegen op de strenge ordening van het monastieke bestaan.
De abdij heeft de kraanvogel als schildhouder voor de wapenschilden van het opperleenhof van Sint-Pieters, de Sint-Pietersabdij en ook van individuele abten.
Kraanvogels in de Sint-Pietersabdij
Het Topstuk met de kraanvogel staat opgesteld in de westelijke pandgang. In de noordelijke pandgang staat nog een andere steen waarop twee kraanvogels te zien zijn als schildhouders van een wapenschild. Als je goed kijkt, zie je dat de ene kraanvogel een sleutel in zijn bek houdt. Deze sleutel, verwijst net zoals de 3 sleutels op het wapenschild, naar de heilige Petrus.
Neem in de pandgang ook een kijkje bij de afbeelding van de Sint-Pietersabdij in de Flandria Illustrata van Antonius Sanderus (1641-1644). De vogels in de binnentuin zouden best wel eens kraanvogels kunnen zijn.
Restauratie
Door het hergebruik van de plaat in de constructie van een 15de-eeuwse pijler en het jarenlange verblijf in de bodem, was de fysieke toestand van de steen zeer instabiel geworden. Daarom werd er besloten om in 2015 de steen te restaureren. Hierbij werden overtollige mortelresten weggehaald en loszittende delen gefixeerd.
Om de kraanvogel op een veilige manier te kunnen tonen, is het geheel op een stalen drager geplaatst die verankerd zit in de muur.
