Gravensteen in water
© Marthe Hoet

Reno­va­tie en ver­bou­wing

Via een Open Oproep van de Vlaamse Bouwmeester werd het architectenteam Murmuur, Dhooge & Meganck en Sabine Okkerse geselecteerd om het Gravensteen de eenentwintigste eeuw in te loodsen. Toerisme Vlaanderen subsidieert en begeleidt het hele traject mee, samen met onder andere het Agentschap Onroerend Erfgoed. De werken starten in 2022.

Een toegankelijk kasteel

Het Gravensteen heeft in het verleden al heel wat intense restauraties ondergaan. De middeleeuwse burcht deed ooit dienst als grafelijke verblijfplaats, gerechtsgebouw en zelfs als textielfabriek met arbeiderswoningen. Vandaag hoef je geen graaf, beul of katoenspinner meer te zijn om het historische monument binnen te mogen. Na de geplande verbouwingen wordt het kasteel toegankelijker dan ooit, ook voor minder mobiele personen. De meest opvallende ingreep hiervoor is de bouw van het buitenpaviljoen. Vanuit dit gebouwtje zullen rolstoelgebruikers het kasteel op eigen houtje kunnen betreden. De andere bezoekers gaan het Gravensteen binnen via het poortgebouw en verlaten het langs het buitenpaviljoen.

Wat verandert er precies? 

De verbouwingen bestaan uit een aantal doordachte ingrepen, die zowel het bezoekerscomfort als de toegankelijkheid bevorderen. 

  • Er komt een comfortabel en ruim bezoekersparcours met aparte in- en uitgang.
  • Het kassagebouw maakt plaats voor een ruim onthaal met een lift, lockers en sanitair, waar je in alle rust je bezoek kan voorbereiden.
  • Een bypass maakt de walgang volledig toegankelijk voor rolstoelgebruikers en gezinnen met kleintjes in een buggy.
  • Een slanke lifttoren reikt tot aan het dak van de donjon. Zo krijgt iedereen de kans om te genieten van het 360° stadsgezicht.
  • In de groenzone achter het kasteel komt een buitenpaviljoen waarlangs bezoekers het kasteel via trappen verlaten, met zicht op het water en een mogelijke terugblik naar het kasteel. Het zal ook onderdak bieden aan de personeelsruimte, de shop en de hoogspanningscabine, zodat die geen ruimte meer in hoeven te nemen in de burcht zelf
  • Via een lift in dat nieuwe buitenpaviljoen kunnen rolstoelgebruikers het kasteel op eigen kracht betreden. De kasseienhelling van het poortgebouw – de huidige toegang - is voor hen ongeschikt. Het paviljoen overbrugt het verschil tussen het straatniveau en het binnenplein.
  • De ruïne van het noordelijk bijgebouw, aan de achterzijde van het donjon, wordt gerestaureerd en opgenomen in het bezoekersparcours. 
  • Het opperhof, de graszone achterin en het dak van het donjon, die er nu sjofel bij liggen, worden heraangelegd.
  • Een nieuwe scenografie en verschillende audiotours zorgen voor een unieke kasteelervaring op ieders maat.

Duurzaamheid voorop

Wist je dat het Gravensteen momenteel één van de grootste energieverbruikers van de stad is? Het Gravensteen gebruikt een verouderde verwarmingsinstallatie op batterijen en er wordt niet aan regenwaterrecuperatie gedaan. Bovendien staan heel veel deuren zowel ’s zomers als ’s winters open. Op de wenteltrappen voel je de warmte als het ware naar buiten vliegen. Ook via de spleten van de ramen ontsnapt heel wat warmte. Bij de verbouwingen wordt het Gravensteen op verschillende vlakken duurzamer gemaakt:

  • Het kasteel wordt luchtdichter gemaakt: sommige ramen en deuren krijgen bijvoorbeeld een ingangssas of worden zelfsluitend.
  • Een nieuw verwarmingssysteem met warmtepompen, in plaats van de elektrische vloerverwarming en warmtebatterijen, zal het elektrisch verbruik drastisch verminderen.
  • Er komen energiezuinig gestuurde ventilatoren.  
  • Een maximum aan verlichtingsarmaturen worden vervangen door energiezuinige ledverlichting. Timers zorgen ervoor dat de verlichting bovendien niet onnodig aanblijft. 
  • Het Gravensteen heeft momenteel zeer verouderd sanitair en geen regenwaterrecuperatie. De verbouwing maakt beperkte regenwaterrecuperatie mogelijk. Beperkt, omdat door archeologische redenen niet alle daken aangesloten kunnen worden op een regenwaterbuffer.   
  • Ook het verplaatsen van logistieke en onthaalfuncties uit het kasteel naar het buitenpaviljoen is een duurzame keuze: het leidt tot een rationeler energieverbruik.

Beleving in de hoofdrol

Bij het nieuwe parcours horen ook nieuwe verhalen. Daarvoor gaan we op een doordachte maar niet krampachtige manier aan de slag met het historische materiaal. De eerste audiogids die in samenwerking met Wouter Deprez werd gerealiseerd, zet de toon. Naast deze comedy tour volgt nog een classic, een family, een fantasy en een short track. De audiogidsen zullen elk op hun manier de nieuwsgierigheid, de goesting in geschiedenis én de verbeelding prikkelen. 

Toekomstplannen in vraag en antwoord 

Heb je nog vragen? Neem even een kijkje op onze pagina veelgestelde vragen of neem contact met ons op.